Τι θεραπεύει η ιστορία ως επιστήµη και ποια είναι η χρησιµότητά της; Είναι ένα αποθετήριο επεξεργασµένων διδαγµάτων και δοκιµασµένων πρακτικών ή µήπως ένα σύνολο αφηγήσεων που στοχεύουν στην αναπαραγωγή της κοινωνικής ουτοπίας ή της συλλογικής παραµυθίας σε καιρούς κρίσης; Και πώς εργάζονται οι ιστορικοί; Σήµερα που το παρόν απολαµβάνει τη δύναµή του να λογοκρίνει µε βάση τις δικές του αρχές και αντιλήψεις το παρελθόν διαγράφοντας όποια κοµµάτια του δεν εγκρίνει µε απώτερη επιδίωξη να µη γίνεται γνωστό ότι κάποτε υπήρξαν, αξίζει να αναλογιστούµε: Είναι θεµιτό να δηµιουργούµε ένα «νέο» παρελθόν από τη σκοπιά του δικού µας παρόντος και κατ’ επέκταση να πλάθουµε την ταυτότητα του σηµερινού κόσµου µας µε τον τρόπο που µας ικανοποιεί; Σε ποιο βαθµό µπορούµε να ορίζουµε ως αληθινές εκείνες τις εικόνες του παρελθόντος οι οποίες προσαρµόζονται στους δικούς µας τρόπους σκέψης και ταιριάζουν µε την ιστορία που «(δεν) ζήσαµε»; Ή µήπως πρέπει να φοβόµαστε την ιστορία που µας επιβάλλουν οι «νικητές» περισσότερο από εκείνη που µας «προδίδει» ή µας περιφρονεί;
Πρόκειται για µερικά από τα καίρια ζητήµατα που επιχειρεί να αναλύσει αυτό το βιβλίο, ταξιδεύοντας την αναγνώστρια και τον αναγνώστη στις εξελικτικές διαδροµές της ιστορικής σκέψης και της ιστοριογραφικής παραγωγής. Ο διαρκής διάλογος των ιστορικών µε τους άλλους επιστήµονες της κοινωνίας και του ανθρώπου παρουσιάζεται εδώ για να χαρτογραφήσει τη διεπιστηµονική µελέτη του παρελθόντος, την πρόοδό της ή και τους «πολέµους» για την ιστορία, η οποία «απλώς συνεχίζεται», εκσυγχρονίζεται και επικαιροποιείται στηριζόµενη στις αποκαλύψεις και τις «σιωπές» των πηγών.